راهبردهــای دفاعی جمهــوری اسلامــی ایــران بــرای مقابلــه با جریان‌های تکفیری

نویسندگان

1 دانشگاه امام حسین(ع)

2 کارشنارس ارشد مطالعات دفاعی استراتژیک.

چکیده

یکی از مهم‌ترین عوامل فتنه‌گری در جهان اسلام ظهور اندیشه سلفی‌گری تکفیری است. این جریان به‌عنوان یک نظام اعتقادی مذهبی مطلق‌گرا باکار ویژه و عقبه اعتقادی- هویتی خاصی که دارد، با دوقطبی کردن جهان اسلام می‌تواند ضمن مخدوش کردن وحدت اسلامی با ایجاد منازعه مذهبی، ثبات و تعادل جوامع اسلامی را برهم زده و از این طریق امنیت کشورهای اسلامی را با چالش مواجه ‌کند، گرچه بحران به وجود آمده از گسترش داعش با سرمنشأ آمریکایی و همکاری دولت‌های مرتجع منطقه و باهدف تأمین امنیت رژیم صهیونیستی و مقابله با انقلاب اسلامی است. هدف این پژوهش، تدوین و ارائه راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با جریان‌های تکفیری است که در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران قرارگرفته و تهدیدگر امنیت و منافع ملی است. در این پژوهش ابتدا ادبیات نظری تحقیق و سپس با استفاده از روش پیمایش، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها به شیوه (SWOT) راهبردهای مقابله با جریان‌های سلفی تکفیری توسط جمهوری اسلامی ایران ارائه‌شده و سپس راهبردهای ارائه‌شده با استفاده از روش ماتریس کمی برنامه‌ریزی راهبردی (QSPM) اولویت‌بندی شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده وضعیت جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با جریان‌های تکفیری در حالت تهاجمی قرار دارد و باید راهبردهای مناسب در جهت تقویت نقاط قوت برای استفاده حداکثری از فرصت‌ها و کم کردن نقاط ضعف داخلی و مقابله با تهدیدهای ناشی از فعالیت جریان‌های سلفی تکفیری تدوین و اجرا گردد. در نتیجه 31 راهبرد تدوین و با ترکیب آنها تعداد 19 راهبرد اولویت‌بندی و در نهایت 11 راهبرد که نمره جذابیت بالاتر از متوسط داشتند، تعیین شدند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. بیانات مقام معظم رهبری (1393) 4 آذر
  2. آشکار ژیلبر، (1384)، جدال در توحش، 11 سپتامبر و ایجاد بی نظمی نوین جهانی، ترجمه حسن مرتضوی،تهران: اختران
  3. ابراهیم، فؤاد(1387)، شیعیان در جهان عرب مدرن: عربستان سعودی، ترجمه رضا سیمبر، تهران:دانشگاه امام صادق(ع)
  4. ازغندی، علیرضا. روشندل، جلیل. (1378)، مسائل نظامی و استراتژیک معاصر، انتشارات سمت، قم، چاپ دوم.
  5. احسانی، محمد (1380)، پژوهشی درزمینه پیدایش مذاهب شیعه و سنی، مجله معرفت، شماره 40 فروردین
  6. اعرابی، سید محمد، (1392)، دست نامه برنامه‌ریزی استراتژیک، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی
  7. افتخاری، اصغر (1383)، اقدام به جنگ، مجله سیاست دفاعی، سال 12، شماره 48 (پائیز)
  8. افتخاری، اصغر (1383)، اقلیت گرایی دینی. طراحی یک چارچوب تحلیلی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی
  9. افشردی محمد حسین و نوذری فضل اله (1390)، تعیین عوامل ژئوپلیتیک حوزه دریای عمان و تأثیر آن بر تدوین راهبرد دفاعی-امنیتی ج.ا.ا
  10. باقری چوکامی سیامک، (1393)، ارزش ضدامنیتی جریان‌سازی افراط و تکفیر با تأکید بر تئوری جنگ تمدن‌ها، تهران، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی امنیتی دانشگاه جامع امام حسین(ع)
  11. بوالحسنی خسرو و افشردی محمد حسین (1393)، تهدید‌های ژئوپلیتیکی مؤثر بر تدوین راهبرد دفاعی ج.ا.ا درقبال ترکیه فصلنامه مطالعات راهبردی
  12. بیلیس، جان و دیگران (1382)، استراتژی در جهان معاصر: مقدمه‌ای بر مطالعات استراتژیک، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران
  13. پارسانیا حمید(1393)، داعش محصول تعامل سیاست غربی و منطقه‌ای با ذخیره‌های تاریخی اموی، قابل دسترسی در http://sccr.ir
  14. جعفری ولدانی، (1392)، نقش قدرت‌های منطقه‌ای در بحران سوریه، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال بیستم
  15. جمعی از نویسندگان. (1387)، بصیرت پاسداری، تهران، اداره سیاسی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه.
  16. جهانی، محمد(1393)، راهبردهای مقابله با تهدیدات نرم ناشی از فعالیت جریانهای تکفیری در جهان اسلام، مجموعه مقالات کنگره جریان‌های تکفیری.
  17. جهانی، محمد(1391)، تهران، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام حسین(ع)، اقلیت‌گرایی مذهبی در بلوچستان و تأثیرآن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران،
  18. خسروشاهی، سید رضا (1341)، علل ظهور فرق و مذاهب اسلامی، انتشارات تهران: چاپ اول
  19. خسروی غلامرضا(1384)، ابوالاعلی مودودی، در: علی اکبر علیخانی و همکاران، اندیشه سیاسی در جهان اسلام، تهران: جهاد دانشگاهی،
  20. خلیج‌فارس، دهلیز هارتلند جهان، روزنامه رسالت به نقل از سایت آفتاب 11 اردیبهشت 1386
  21. رشنو نبی‌الله، مقاله الزامات ژئوپلیتیکی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
  22. رشید غلامعلی (1386)، جزوه درسی دانشگاه عالی امنیت ملی
  23. رشید احمد، (1373)، تاریخ تفکر اسلامی در هند، ترجمه آیت‌اللهی، تهران.
  24. روشندل، جلیل، (1387)، امنیت ملی و نظام بین‌المللی، تهران، انتشارات سمت، چاپ پنجم.
  25. رضاخواه علی رضا، (1392)، شیوه شناسی دشمن در مقابله با هوی تیابی مسلمانان، قابل دسترس در farsi.khamenei.ir
  26. زنگنه، حمید؛ استراتژی ملی؛ سایت باشگاه اندیشه 2/6/1383.
  27. سید نژاد، سید باقر (1389)، روند سلفی‌گری در عراق و تأثیرآن بر جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی،شماره 13
  28. عباس زاده فتح‌آبادی مهدی،(1388)، بنیادگرایی اسلامی و خشونت، فصلنامه سیاست، دوره 39
  29. ‌‌عزتی، عزت‌الله. (1380). ژئوپلیتیک قرن بیست و یکم. انتشارات سمت.
  30. عصمت اللهی، محمد هاشم (1378)، جریان پرشتاب طالبان، تهران: الهدی.
  31. علیزاده موسوی، سید مهدی (1391)، سلفی‌گری و وهابیت، جلد دوم: مبانی اعتقادی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، معاونت فرهنگی و تبلیغی، قم، آوای منجی
  32. علیزاده موسوی، سید مهدی (1391)، سلفی‌گری و وهابیت، جلد یکم: مبانی اعتقادی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، معاونت فرهنگی و تبلیغی، قم، آوای منجی
  33. علیزاده موسوى، سید مهدى(1393)، تبارشناسى سلفی‌گری و وهابیت، آواى منجى، قم.
  34. عنایت، حمید،(1363)، تهران، سیرى در اندیشه سیاسى عرب، امیرکبیر.
  35. فرمانیان، مهدی (1387)، آشنایی با فرق تسنن، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم
  36. فدوی، عبدالقیوم(1381)، اسامه بن لادن و ماجراها،کابل: مفاخر.
  37. کالینز، جان ام (1370)، استراتژی بزرگ، مترجم: کورش بایندر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل
  38. کرمى چرمه، کامران،(1393) سلفى گرى و خاورمیانه عربى،تهذان، خبرگزارى فارس.
  39. کمپ، جفری، (1383)، جغرافیای استراتژیک خاورمیانه، ترجمه متین، انتشارات مرکز مطالعات راهبردی
  40. کوپل، ژیل،(1382) پیامبر وفرعون، تهران، ترجمه حمید احمدى، کیهان.
  41. گروه مطالعاتی امنیت (1387)، تهدیدات قدرت ملی شاخص‌ها و ابعاد، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی
  42. مرادی، مجید(1384)، سید قطب، در: علی اکبر علیخانی و همکاران، اندیشه سیاسی در جهان اسلام، تهران: جهاد دانشگاهی.
  43. مؤسسه مطالعات اندیشه‏سازان نور(1391)، تهران، وهابیت سیاسى، انتشارات اندیشه‏سازان نور
  44. مجموعه مقالات کنگره جهانى جریان‌های افراطى و تکفیرى از دیدگاه علماى اسلام، ج‏2،
  45. محمدزاده محمدعلی و محمدتقی نوروزی(1378)، فرهنگ استراتژی، تهران: سنا.
  46. موسوی، تهران، جزوه درسی دانشگاه عالی امنیت ملی
  47. نامی محمدحسن (1389)، خلیج‌فارس و اهمیت آن در تدوین راهبرد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران سایت فارس نیوز 9 آبان 1389 به نقل از، فصلنامه نگاه دو شماره 5
  48. نباتیان، اسماعیل و معینى‏پور، مسعود، تحلیلى بر جریان بعثى تکفیرى داعش، گزارش راهبردی شماره 5، قم، مجمع جهانى اهل‌بیت‌(ع)
  49. همفر مستر(1361)، خاطرات همفر، ترجمه دکتر محسن مؤیدی،تهران: انتشارات امیرکبیر.
  50. ابن‌تیمیه، ابوالعباس تقی الدین احمد، (1971 م)؛ درء تعارض العقل و النقل، محمد رشاد سالم، جمهوریه العربیه المتحده، دارالکتب.
  51. ابن‌تیمیه، احمد (1403 ق/1983 م)، مجموعه الرسائل و المسائل، بیروت: بی‌نا.
  52. ابوهمام بکر بن عبدالعزیز الأثرى، مدى الایادى لبیعه البغدادى،
  53. بنا، حسن (1984 م)، مذکرات الدعوه و الداعیه، بیروت: بی‌نا.
  54. سید قطب، معالم فى‏الطریق، منبر التوحید و الجهاد، 1435 ق، [بى‏جا].
  55. ظواهرى، ایمن، الولاء و البراء؛ عقیده منقوله و واقع مفقود، 1423 ق [بى‏جا، بى‏نا].
  56. عزّام، عبدالله، اعلان الجهاد، منبرالتوحید والجهاد، [بى‏جا، بى‏تا].
  57. http://farsi.khamenei.ir
  58. http://alwahabiyah.com
مدیریت و پژوهش‌های دفاعی
دوره 15، شماره 81 - شماره پیاپی 81
702
اردیبهشت 1395
صفحه 1-40

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 اسفند 1395
  • تاریخ بازنگری:
  • تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار