درآمدی بر روش‌شناسی‌ مناسب آینده‌پژوهی با رویکرد دفاعی

نویسندگان

1 دانشگاه امام حسین(ع)

2 دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

آینده‌‏پژوهی دفاعی، دانش و معرفت پاسداری و ساخت آینده، به شیوه‌‏ای آگاهانه، فعال و پیش‏دستانه است تا در بستری امن، اهداف و آرمان‏های یک ملت محقق شود. بر همین اساس شناخت صحیح و جامع روش‌ها و فنون آینده‌پژوهی و گزینش مطلوب آنها برای پاسداری از آینده، در اولویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. مقاله حاضر تلاش دارد تا با تبیین روش‌شناسی‌های آینده‌پژوهی، مناسب‌‌ترین روش‌شناسی موجود (و نه روش) را با رویکرد دفاعی توصیه نماید. بدین منظور با روش تحلیلی به این پرسش پاسخ داده می‌شود که روش‌شناسی‌ مناسب آینده‌پژوهی دفاعی در میان روش‌شناسی‌های هفت‌گانه موجود؛ روش‌شناسی چهاربعدی پوپر با 33 روش است و سپس این روش‌شناسی‌ براساس قابلیت‌ها، ماهیت، افق زمانی، میزان کاربرد، مراحل، تعامل، نوع خروجی‌ها و ترکیب روش‌ها با رویکرد دفاعی بررسی می‌شود. نتیجه این که آینده‌پژوهان دفاعی سپاه پاسداران با بهره‌گیری از داده‌های گسترده و متنوع این روش‌شناسی و نتایج اشاره شده در این مقاله، به میزان قابل توجهی قادر خواهند بود تا سازمان دفاعی خود را در جهت ساخت و پاسداری آینده، یاری رسانند.

کلیدواژه‌ها


  1. تیشه یار، ماندانا (1390)، آینده‌پژوهی در مطالعات استراتژیک، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  2. حاجیانی، ابراهیم(1390)، معیارهای ارزیابی روش‌شناختی تکنیک‌های مطالعات آینده، مجله راهبرد، 59.
  3. ساروخانی، باقر(1383)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی جلد 1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  4. راهنمای آینده‌نگاری فنآوری یونیدو 2005(1391) جلد اول: سازمان و روش‌ها، ترجمه سونیا شفیعی اردستانی، تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
  5. روش‌های آینده‌نگاری فنآوری (1384)، ترجمه گروه آینده‌پژوهی بنیاد توسعه فردا، تهران: بنیاد توسعه فردا.
  6. عقیل ملکی‌فر و همکاران (1385)، الفبای آینده‌پژوهی، تهران: کرانه علم.
  7. کاشی‌پور، میثم و عبدالمجید کرامت زاده (1385)، معرفی فعالیت‌های آینده‌نگاری دفاعی و نظامی در ایالات‌متحده آمریکا، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فنآوری دفاعی.
  8. Aaltonen, M. Sanders, T. I. 2006. Identifying systems’ new initial conditions as influence points for the future, Foresight 8(3): 28–35.
  9. FORCE Project, Review and mapping of methodologies for effective evaluation of future security risks to society,Version1.3, (2015), European Union’s Seventh Framework Programme.
  10. Futures Research Methodology - Version 3.0, Millennium Project, 2009 CD ROM Gordon, T. J. Glenn, J. C. 2004. Integration, comparisons, and frontier of futures research methods, in EU-US Seminar: New Technology Foresight, Forecasting & Assessment Methods, 13–14 May 2004,Seville.
  11. May, G. 2009. Selecting methods [online], Strategic European and Latin-American Foresight Research and University Learning Exchange [cited 23 June 2009].
  12. Miles, I; Keenan, M،Ankara،Overview of Methods used in Foresight, the Technology Foresight for Organisers Training Course، December, 2003.
  13. Popper R.: Foresight methodology, [in]: The handbook of technology foresight: concepts and practice L. Georghiou, C.J. Harper, M. Keenan, I. Miles, R. Popper (eds.), Publisher: Edward Elgar, Cornwall 2008.
  14. Popper R.: How are foresight methods selected? “Foresight” 2008, Vol. 10,No. 6, pp. 62–89.