ارزیابی امنیت فضاهای شهری با تأکید بر اصل دسترسی‌پذیری و معابر شهری (مطالعه موردی: منطقه 12 تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

2 کارشاسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهر سازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

تهران ازجمله کلانشهرهای ایران است که با پدیده احساس ناامنی شهری به‌طور جدی روبه‌رو است و هر روز پیامدهای ناشی از آن برای مردم و مسئولان بیشتر آشکار می‌شود. نبود پژوهشهای کافی از یک‌سو و عدم توجه ویژه مسئولان از سوی دیگر به ناامنی هر چه روز افزون اغلب مناطق تهران بویژه منطقه 12 تهران منجر شده است. بررسی امنیت و چگونگی تأثیرپذیری در شهرها بیشتر متوجه محیط پیرامونی انسانهاست ولی در این حوزه بیشتر به جنبه نظری و روانی امنیت پرداخته شده و چگونگی تأثیر عوامل فیزیکی و شکل‌گیری کالبدی محیط و تأثیر آن بر احساس امنیت مغفول مانده است؛ لذا همین امر ضرورت پژوهشی این مقاله را تبیین می‌کند. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد پیمایشی است. در همین راستا به‌منظور بررسی میزان تأثیر دسترسیهای منطقه 12 تهران بر احساس امنیت ساکنان آن 344 عدد پرسشنامه (حاصل برآورد حجم نمونه با فرمول کوکران) طراحی، و نتایج آن به روش استقرایی با نقشه‌ها و اطلاعات جی. ‌آی. ‌اس. مقایسه و تحلیل شد. نتایج تحلیلهای نظرسنجی میان ساکنان منطقه 12 در این پژوهش بیانگر این است که  افزایش احساس امنیت در فضای شهری با افزایش میزان دسترسی‌پذیری و نفوذ پذیری فضا افزایش می‌یابد ولی این احساس امنیت با افزایش میزان سطوح زیرگذر رابطه عکس دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing the security of urban spaces with emphasis on the principle of permeability (Case study: District 12 of Tehran)

نویسندگان [English]

  • mahdi heshmati 1
  • masoud haghighat 2
1 --
2 --
چکیده [English]

The study of security and how to be affected in cities is more concerned with the human environment, but in this area, more attention has been paid to the theoretical and psychological aspects of security and how the physical factors and the physical formation of the environment and its impact on the sense of security have been neglected. In order to investigate the effect of access in District 12 of Tehran on the sense of security of its residents, 344 inductive design questionnaires were compared and analyzed with GIS maps and information. The results indicate that the increase in the sense of security is inversely related to the increase in the level of underpasses, and in contrast, with the increase in the accessibility and permeability of the space, the residents' sense of security increases.. The results indicate that the increase in the sense of security is inversely related to the increase in the level of underpasses, and in contrast, with the increase in the accessibility and permeability of the space, the residents' sense of security increases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Security
  • physical factors
  • accessibility
  • District 12 of Tehran
  • permeability

مراجع

ادیبی سعدی‌نژاد، فاطمه؛ عظیمی، آزاده (1390)، تبیین امنیت در محیط شهری بر مبنای پارامترهای کالبدی و طراحی (مورد مطالعه شهر بابلسر)، آمایش محیط،  دوره 4، ش 15:  105 ـ 81 .
ازکیا، مصطفی؛ مختار پور، مهدی (1395)، سنجش میزان تأثیر ارزشهای اجتماعی بر احساس امنیت شهری (مطالعه موردی: شهر تهران)، نشریه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، س هفتم، ش 21: 24 ـ 1.
افشارکهن، جواد؛ رحیقی یزدی، محمد (1392)، تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی بر احساس امنیت شهری (مورد مطالعه: محلات منتخب شهر یزد)، مطالعات جامعه‌شناختی شهری مطالعات شهری، دوره  3،  ش 8: 59 ـ 78 .
بزی، خدارحم؛ رضایی، بیت‌اله (1391)، بررسی ساختارهای شهری مطلوب زنان با تأکید بر امنیت در شهر زابل، آمایش جغرافیایی فضا ، دور2، ش 5: 19 ـ 36 .
بمانیان، محمدرضا؛ رفیعیان، مجتبی؛ ضابطیان، الهام (1388)، سنجش عوامل مؤثر بر ارتقای امنیت زنان در محیط‌های شهری (مورد: محدوده اطراف پارک شهر  تهران)، زن در توسعه و سیاست پژوهش زنان، دوره 7، ش 3، پیاپی 26: 49 - 67 .
بنتلی و دیگران (1380)، محیط‌های پاسخده، ترجمه بهزادفر، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
پوراحمد، احمد؛ مهدی علی، مهدیان؛ بهنمیری، معصومه (1392)، امنیت شهری؛ فضاهای عمومی بررسی و سنجش سطح امنیت پارک‌های شهری در منطقه 2 شهر قم، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، دوره 2، ش1، پیاپی5،1 - 24.
 پوراحمد، احمد؛  عیوضلو، محمود؛ حامد، محبوبه؛ عیوضلو، داوود؛ رضایی، فرشته (1391)، بررسی رابطه دینداری و احساس امنیت در فضاهای شهری و روستایی (موردمطالعه: شهرستان کوهدشت)، پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، دوره1، ش 1، 1 - 20 .
پورجعفر، محمدرضا؛ محمودی‌نژاد، هادی؛ رفیعیان، مجتبی؛ انصاری، مجتبی (1387)، ارتقای امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری با تأکید بر رویکرد C.P.T.E.D، نشریه بین‌المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (فارسی)، نشریه بین‌المللی علوم مهندسی، ویژه‌نامه مهندسی معماری و شهرسازی، دوره 19، ش6، 73 ـ 82.
خضیری عفراوی، ندا؛ ابراهیم مظهری، محمد؛ مکی نیری، ثریا (1394)، تدوین احکام طراحی فضای پیاده‌رو با تأ کید بر افزایش امنیت شهری مطالعه موردی: بلوار گلستان شهر اهواز، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات شهری، ش 15: 69 ـ 80.
ذبیحی، حسین؛ لاریمیان، تایماز؛ پورانی، حمیده (1392)،  ارائه مدل تحلیلی برای ارتقای امنیت شهری از طریق رویکرد امنیت طراحی (SBD) (مطالعه موردی: منطقه 17 شهرداری تهران)، مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، دوره 5، ش 17، 119 ـ 136.
سجادیان، ناهید؛ امامپور، سعید؛ مدانلو جویباری، مسعود (1394)، تحلیلی بر امنیت محیطی کارکرد بوستان‌های شهری بر پایه رویکرد CPTED (نمونه موردی: شهر ساری)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال سوم، ش 10، 87 ـ 109.
سلیمانی، علیرضا؛ آفتاب، احمد؛ پاکروان، افسانه (1394)، سنجش تأثیر کیفیت طراحی در امنیت فضای شهری (نمونه موردی: خیابان امام خمینی ارومیه)، فصلنامه علمی ـ پژوهشی جغرافیایی سرزمین، سال دوازدهم، ش 47، 33 ـ 47.
ضابطیان، الهام؛ بمانیان، محمدرضا؛ رفیعیان مجتبی (1389)، بررسی الگوی برنامه‌ریزی کاربری فضاهای شهری مؤثر بر افزایش امنیت زنان (نمونه موردی: بخش مرکزی شهر تهران)، فصلنامه علوم اجتماعی، ش 48، 107 ـ 147.
 ضرابی، اصغر؛ جمالی، نژاد مهدی (1389)، بررسی نقش مدیریت هماهنگ شهری در تحقق بخشی میزان امنیت اجتماعی؛ مورد پژوهی: استان اصفهان، مدیریت شهری، دوره 8، ش 26، 225 – 240.
 عامری سیاهویی، حمیدرضا؛ رستم گورانی، ابراهیم؛ بیرانوندزاده، مریم (1389)، سکونتگاه‌های غیر رسمی، امنیت و توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی شهر بندرعباس)، مطالعات امنیت اجتماعی،  دوره  جدید، ش 24، 37 - 60.
عزیزی، محمدمهدی؛ شعبان جولا، الهه (1393)، ارزیابی کالبد محله‌های قدیمی شهری در پاسخ‌دهی به احساس امنیت (نمونه موردی: محله ملک آباد شهر قزوین)، پژوهشهای جغرافیای انسانی پژوهشهای جغرافیایی، دوره 46، ش 4، 791 - 808 .
غلامحسینی، رحیم؛ کلانتری، محسن؛ احمدی، فرزانه (1392)، تأثیرگذاری نورپردازی در امنیت شهری و توسعه گردشگری (موردمطالعه: کلانشهر شیراز)، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 3، ش9، 67 ـ 75.
قرایی، فریبا؛ رادجهانبانی، نفیسه؛ رشیدپور، نازیلا (1389)، بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری (نمونه موردی: مناطق 2 و 11 تهران)، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره  3، ش 4: 17 - 32.
کانونی، رضا؛ ایمانی، بهرام؛ حبیب زاده، عظیم؛ مسلمی، آرمان (1394)، سنجش احساس امنیت اجتماعی در مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، س 3، ش 10: 1 ـ 34.
گلکار، کوروش (1379)، مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری، نشریه علمی ـ پژوهشی صفه، ش 32: 65 ـ 38
گلی، علی (1390)، زنان و امنیت در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی: پارک آزادی شیراز)،  جامعه‌شناسی تاریخی، دوره 3، ش 2: 143 ـ 165.
گلی، علی؛ قاسم زاده، بهنام؛ فتح بقالی، عاطفه؛ رمضان مقدم واجاری، یاسمن (1394)، عوامل مؤثر در احساس امنیت اجتماعی زنان در فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: پارک ائل گلی تبریز)، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال هیجدهم، ش 69: 98 ـ 252.
محمدی، جمال؛ مرادی پادوک، مریم (1392)، بررسی احساس امنیت زنان در مناطق مختلف شهری نمونه موردی مناطق 5 و 13 اصفهان، مطالعات جامعه‌شناختی شهری،  دوره 3، ش 9: 155 ـ 172.
موسوی، میرنجف؛ ویسیان، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ اصغری، مریم (1394)، احساس امنیت در فضاهای شهری مورد: شهر سرخس، دوره 3، ش 54: 185 ـ 202.
نقی زاده، محمد؛ بهادر، زمانی؛ کرمی، اسلام (1389)، ملاحظات فرهنگی در شکل‌دهی به نماهای شهری با تکیه بر ساختارهای نماهای شهری ایرانی در دوران اسلامی، دو فصلنامه هویت شهر، ش 7.
Aksu, D. T., & Ozdamar, L. (2014). A mathematical model for post-disaster road restoration: Enabling accessibility and evacuation. Transportation research part E: logistics and transportation review, 61, 56-67.
Alhajji, A. F. (2008). What is energy security? Definitions and concepts. Oil, Gas & Energy Law Journal (OGEL), 6(3).
Aradau, C. (2004). Security and the democratic scene: Desecuritization and emancipation. Journal of International Relations and Development, 7(4), 388-413.
Bernard, H. R., & Bernard, H. R. (2012). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches. Sage.
Carmona, M. (2010). Public places, urban spaces: the dimensions of urban design. Routledge.
Crowe, T. D. (2000). Crime prevention through environmental design: Application of architectural design and space management concepts (2nd edition). Butterworth; Heivemann Oxford.
Danisworo (1989) Konsep Peremajaan Kota, Institut Teknologi Bandung.
Das, D. (2008). Urban quality of life: A case study of Guwahati. Social Indicators Research, 88(2), 297-310.‏
DETR, C. (2001). The value of urban design. Tonbridge: Thomas Telford.
Forman, R. T. (2000). Estimate of the area affected ecologically by the road system in the United States. Conservation biology, 14(1), 31-35.
Frum, E. (1981). Healthy society. (A. Tabrizi, Trans.) Tehran: Behjat.
Gramlich, E. M. (1996). Different approaches for dealing with social security. The Journal of Economic Perspectives, 10(3), 55-66.
Hansen, W. G. (1959). How accessibility shapes land use. Journal of the American Institute of planners, 25(2), 73-76.
Iwarsson, S., & Ståhl, A. (2003). Accessibility, usability and universal design—positioning and definition of concepts describing person-environment relationships. Disability and rehabilitation, 25(2), 57-66.
Jacobs, A., & Appleyard, D. (1987). Toward an urban design manifesto. Journal of the American Planning Association, 53(1), 112-120.
Jeffery, C. R. (1971). Crime prevention through environmental design. Sage: Beverly Hills, CA.
Mavoa, S., Witten, K., McCreanor, T., & O’sullivan, D. (2012). GIS based destination accessibility via public transit and walking in Auckland, New Zealand. Journal of Transport Geography, 20(1), 15-22.
Mikulincer, M., Gillath, O., Halevy, V., Avihou, N., Avidan, S., & Eshkoli, N. (2001). Attachment theory and rections to others' needs: Evidence that activiation of the sense of attachment security promotes empathic responses. Journal of personality and social psychology, 81(6), 1205.
Newman, O. (1972). Crime prevention through environmental design defensible space. New York: Macmillan Company.
Preston, J., & Rajé, F. (2007). Accessibility, mobility and transport-related social exclusion. Journal of Transport Geography, 15(3), 151-160.
Rates, R., & Default, L. G. (2003). A false sense of security. Risk, 63-67.
Renzaho, A. M., & Mellor, D. (2010). Food security measurement in cultural pluralism: Missing the point or conceptual misunderstanding?. Nutrition, 26(1), 1-9.
Somenahalli, S. V., Taylor, M. A., & Susilawati, S. (2016). Road Network Accessibility and Socio-economic Disadvantage Across Adelaide Metropolitan Area. Transportation in Developing Economies, 2(2), 1-8.
TDM (Transport Demand Management), Encyclopedia 2008, Roadway Connectivity, Victorian Transport Policy Institute Accessed.
Tiesdell, S., & Oc, T. (1998). Beyond ‘fortress’ and ‘panoptic’cities—Towards a safer urban public realm. Environment and Planning B: Planning and Design, 25(5), 639-655.
Wilson, J. G., & Kelling, G. L. (1982). Broken windows: The police and neighborhood safety. Atlantic Monthly, March, 29-38.
Yigitcanlar, T., Sipe, N., Evans, R., & Pitot, M. (2007). A GIS‐based land use and public transport accessibility indexing model. Australian planner, 44(3), 30-37.
مدیریت و پژوهش‌های دفاعی
دوره 19، شماره 89 - شماره پیاپی 89
فصلنامه پاییز
آذر 1399
صفحه 129-154

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 دی 1399
  • تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 24 فروردین 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار