اولویت‌بندی تهدیدات ژئوپلیتیک منطقه غرب آسیا با تأکید بر اختلافات ارضی و مرزی با روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و تأثیر آن بر هم‌گرایی کشورهای منطقه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه دفاع ملی، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشجوی دکترای رشته مطالعات راهبردی دفاع مقدس دانشگاه دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

شرایط ژئوپلیتیکی حاکم بر منطقه غرب آسیا، همواره این منطقة مهم و راهبردی را در طول تاریخ، کانون توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای زمان خود قرار داده است و همواره با زنده نگهداشتن اختلافات ارضی و مرزی سعی در بهره‌برداری از منابع بی‌شمار منطقه هستند. این اختلافات ارضی و مرزی باقی‌مانده در منطقه غرب آسیا و شکل‌گیری رژیم اشغالگر صهیونیستی تهدیدات عمده ژئوپلیتیکی را در منطقه ‌ایجاد نموده است. مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در منطقه غرب آسیا به انجام رسیده است. در این پژوهش محققان با استفاده از مطالعه منابع کتابخانه‌ای و نظر خبرگان به روش دلفی و استفاده از نرم‌افزار AHP SoLver در مقام پاسخ به این پرسش برآمدند که: تهدیدات ژئوپلیتیک منطقه غرب آسیا با تأکید بر اختلافات ارضی و مرزی کدامند و تأثیر آن بر هم‌گرایی کشورهای منطقه چیست؟
نتایج تحقیق نشان‌دهنده آن است که اختلاف رژیم اشغالگر صهیونیستی و فلسطین اشغالی، اختلاف رژیم اشغالگر صهیونیستی و لبنان در جنوب آن کشور و اختلاف رژیم اشغالگر صهیونیستی و سوریه در بلندی‌های جولان، می‌تواند تأثیر زیادی در امنیت منطقه داشته باشد. وجود رژیم اشغالگر صهیونیستی در منطقه غرب آسیا به عنوان یک تهدید بالقوه و سرسپردگی حاکمان نوپای منطقه غرب آسیا، باعث شده همگرایی منطقه در بین کشورهای غرب آسیا کم شود و بیشتر این کشورها با عنایت به اشتراکات فراوان به سمت واگرایی بروند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prioritization of Geopolitical threats in west Asian Region with Emphasis on Territorial and Border differences with AHP Hierarchical Analysis Method and its Impact on Convergence of Countries

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassan Nami 1
  • Mehdi Khanjani 2
1 Associate Professor, National Defense University, Tehran, Iran
2 Corresponding Author, Ph.D. Candidate, Department of Strategic Defense Studies, National Defense University
چکیده [English]

The geopolitical conditions prevailing in the West Asian region have always made this important and strategic region the focus of regional and trans-regional powers throughout its history. And they always try to exploit the countless resources of the region by keeping the territorial and border disputes alive. These remaining territorial and border disputes in the West Asian region and the formation of the Zionist occupying regime have posed major geopolitical threats in the region. The present article has been done by descriptive-analytical method in West Asia. In this study, researchers using library resources and Delphi expert opinion and AHP SoLver software to answer the question: What are the effects of geopolitical threats in the West Asian region with emphasis on territorial and border differences on the integration of countries? The results of the research show that the difference between the occupying Zionist regime and occupied Palestine, the difference between the occupying Zionist regime and Lebanon in the south of that country and the difference between the occupying Zionist regime and Syria in the Golan Heights can have a great impact on regional security. And the occupying Zionist regime in the West Asian region as a potential threat and the surrender of the new rulers of the West Asian region has reduced the convergence of the region among the countries of West Asia. And most of these countries are moving towards divergence with a lot of specialties in common.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitics
  • West Asia
  • Border
  • Territorial Disputes
  • AHP

Smiley face

اخباری، محمد و نامی، محمدحسن، (1388)، جغرافیای مرز با تأکید بر مرزهای ایران، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
افشردی، محمدحسین و همکاران (1393)، تبیین شاخص‌های مؤثر در مدیریت مرزها، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 34، تابستان، 1-35
حافظ‌نیا، محمد، (1387)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران، انتشارات سمت
حافظ‌نیا، محمد، (1390)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی
حافظ‌نیا، محمد و کاویانی‌راد، مراد، (1393)، فلسفه جغرافیای سیاسی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی
حیدری، محمد؛ انعامی‌علمداری، سهراب و فتاحی، فرهاد، (1391)، ژئوپلیتیک مرز و الگوی مدیریت کنترل مرزهای شرقی ایران، ژئوپلیتیک، سال 8، شماره 3، 118-153
جان‌پرور، محسن و صالح‌آبادی، ریحانه، (1397)، تبیین و طبقه‌بندی اختلافات مرزی در منطقه ژئوپلیتیکی آسیای مرکزی، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دوره هفتم، شماره چهارم، زمستان
جوان، خدیجه؛ مهدوی، سجاد و ولی‌زاده لیلا، (1400)، بررسی نقش شاخص‌های ژئوپلیتیکی در امنیت مرزی مطالعه موردی: شهرستان‌های مرزی استان آذربایجان غربی، فصلنامه علمی علوم و فنون مرزی، دوره دهم، شماره 1 بهار
درایسدل، بلیک؛ آالسدیدر، جرالد اچ (1386)؛ جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال افریقا؛ ترجمه دره میرحیدر؛ تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی وبین‌المللی وزارت امور خارجه، چاپ پنجم.
ربیعی، حسین (1391)، تحلیل اختلافات مرزی ایران در منطقه خلیج‌فارس با تأکید بر نقش، رویکرد و رفتار قدرت‌ها، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال دوازدهم، شماره 26، پاییز 179-201
زارعی، بهادر (1392)، خلیج‌فارس از گذشته تا آینده، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
زارعی، بهادر؛ شاهدوستی، حسین و زینی‌وند، علی (1393)، فرصت‌ها و چالش‌های همگرایی منطقه‌ای در خلیج‌فارس، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 16 شماره 4، زمستان 755-731
زرقانی، سید‌‌هادی (1386)، مقدمه‌ای بر شناخت مرزهای بین‌المللی، تهران: دانشگاه علوم انتظامی
سلیمانی، محمدباقر، (1379)، بازیگران روند صلح خاورمیانه، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی
شیخ‌نوری، محمدامیر، (1387)، نقش غرب در پیدایش و گسترش اختلافات مرزی، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
صفوی، یحیی، (1387)، وحدت جهان اسلام، تهران، نشر شکیب
عزتی، عزت‌الله، (1378)، جغرافیای سیاسی جهان اسلام، تهران، انتشارات اسوه
عزتی، عزت‌الله، (1390)، ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات سمت
عزتی، عزت‌الله، (1392)، ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم، تهران، انتشارات سمت
عندلیب، علیرضا (1380)، نظریه پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف (1388) توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایران، باغ نظر، سال 6، شماره 12 57-76
قاسمی، حمید و گره مولفین (1399)، مرجع پژوهش، تهران، انتشارات اندیشه آرا
کریمی‌پور، یدالله، (1380)، مقدمه‌ای بر ایران و همسایگان (منابع تنش و تهدید)، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی
متقی، ابراهیم (1375)، شاخص‌ها و چالش‌های امنیتی در خلیج‌فارس، فصلنامه راهبرد، شماره 10 زمستان
محمدی، فاطمه (1394)، اختلاف‌های سرزمینی و مرزی در میان کشورهای جنوبی خلیج‌فارس در سال‌های 1374-1391، پژوهش در تاریخ تابستان، شماره 16، 115-139
مجتهدزاده، پیروز، (1379)، خلیج‌فارس کشورها و مرزها، تهران، انتشارات عطایی
مجتهدزاده، پیروز، (1380)، کشورها و مرزهای منطقه ژئوپلیتیک خلیج‌فارس، تهران، انتشارات وزارت خارجه
مجتهدزاده، پیروز، (1382)، کشورها و مرزها در منطقه ژئوپلیتیک خلیج‌فارس، وزارت خارجه
مجتهدزاده، پیروز، (1387)، ایده ژئوپلیتیک و واقعیت ایران، تهران، نشر نی
مرادیان، محسن، (1384)، آشنایی با کشور ترکیه، تهران، مرکز آموزش و پژوهش‌های شهید صیاد شیرازی
مویر، ریچارد (1379)، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه دره میر حیدر با همکاری سید یحیی صفوی، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران.
یاری، احسان و عبدعلی‌پور، (1396) تحلیل چرایی ناکامی کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس در حل‌وفصل اختلافات ارضی و مرزی فی‌مابین، فصلنامه علمی پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر، دوره 26 شماره 103
 
Amirahmadian, H. and Entessarnader, 1993, Iran and Arab World, Mcmillam, London
Harbottle, Michael. In: Clive H. Schofield (Editor) (2002) Global Boundaries volum 1. Taylor & Francis e-Library, London and New York.
Hettne, B., 1999, Globalization and Regionalism: the Second Great Transformation, MacmilanPrss ltd, London.
Lawrence, R., 2003, Regionalism, Multi Literalism and Deeper Integration, Palgrame