کالبدشکافی تهدیدات با تأکیدبر مفهوم امنیت ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام

2 پژوهشگر حوزه مطالعات روابط بین‌الملل

چکیده

تجربه کشورها نشان داده است که در هر کشور توجه به ظهور تهدید و فرایندهای گسترش آن، ضرورتی انکارناپذیر در تحقق منافع ملی در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی است. علاوه‌براین، شناخت تهدید به‌عنوان اولین مرحله مدیریت بحران و برنامه‌ریزی امنیت ملی نیز به‌شمار می‌رود. تصمیم‌گیرندگان و مدیران سیاسی کشورها با استفاده از مطالعات و برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و اقتصادی می‌توانند برخی از تهدیدات و مخاطرات را کاهش دهند، هرچند با شکل جدیدی از تهدیدات امنیتی نیز مواجه هستند. این امر را می‌توان ناشی از «اصل دگرگون‌پذیری» و «تغییر در نوع تهدیدات» دانست. به‌طور‌مثال، برنامه‌های اول و دوم توسعه اقتصادی ایران به افزایش تولید و رشد اقتصادی منجر شد و میزان مصرف سرانه و همچنین تولید ناخالص داخلی را ارتقا بخشید، اما به‌موزات این فرایند، کشور شاهد ظهور شکل‌های جدیدی از تهدیدات امنیتی شده است. این مقاله فرایند تبدیل یک پدیده را به یک مسئله امنیتی بیان می‌کند. هدف مقاله، کالبدشکافی تهدیدات متصور در جامعه و تبیین فرایند گسترش آنها از یک پدیده به یک مسئله امنیتی است. روش پژوهش در بخش استفاده از منابع کتابخانه­ای، توصیفی و در بخش موردکاوی کالبدشکافی تهدیدات از روش خبرگی و روش تحلیلی استفاده شده است. جامعه موردبررسی، تمام اسناد، مدارک و اطلاعات موجود در این بخش است. در پایان نیز بیان می‌دارد؛ چه موقعی می‌تواند یک تهدید موجود در جامعه تبدیل به یک موضوع  امنیتی شود، که عوامل مؤثر بر این فرایند نیز آورده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Dissection of the Threats with Emphasis on the Concept of National Security (An Analysis of Succession Planning System in an Iranian Military Organizations)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Zarvandi 1
  • Maryam Yari 2
1 Assistant professor of Imam Hussein Comprehensive University
2 Researcher in international relations studies
چکیده [English]

Countries experience has revealed that consideration of the emergence of threats and the processes of its expansion is a vital necessity for the realization of national, regional, and international arenas for all countries. Moreover, scrutinizing the threats is regarded as the first stage of crisis management and national security planning. Decision makers and political managers can employ some types of social and economic planning to reduce parts of the threats and risks. Yet, they may face new types of security threats. This can be attributed to the principle of transformability and changes in the type of threats. For example, the first and second plans of Iran's economic development led to an increase in production and economic growth, and promoted the consumption of per capita and GDP; yet, the country faced the emergence of new forms of security threats. This research is intended to explain how a phenomenon changes into a security problem. It aims at dissecting the threats faced by societies and to explain the process of how they extend from an ordinary phenomenon to a security challenge. The research follows descriptive method for data collection of library resources, and employs elite method and analysis in dealing with the diagnosing threats. The community involves all documents, evidences and information contained in this section.

کلیدواژه‌ها [English]

  • national security
  • national interests
  • pathology of national security
  • national objectives
  • national security threats
آزر، ادوارد و چون، این‌مونگ (1377)، ابعاد نرم‌افزاری امنیت ملی: مشروعیت، انسجام و ظرفیت سیاسی، سیاست دفاعی، ش 22.
آزر، ادوارد و چون، این‌مونگ (1379)، امنیت ملی در جهان سوم، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: مرکز مطالعات راهبردی.
آشوری، داریوش (1387)، دانشنامه سیاسی، چ شانزدهم. تهران: نشر مروارید.
افتخاری، اصغر (1380)، کالبدشکافی تهدید، تهران: مرکز مطالعات دفاعی و امنیت ملی دانشگاه امام حسین(ع).
ایکنبری، جی.جان (1382)، تنها ابرقدرت، هژمونی امریکا در قرن 21، ترجمه علی‌رضا فضلی‌پور، تهران: مؤسسه فرهنگی ابرار معاصر.
باقری، سیامک و یوسفی، جعفر (1387)، مهندسی عملیات روانی، بازخوانی مطالعات و ایده‌پردازی، ویژه‌نامه تأثیر، تهران: معاونت فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح.
بوزان، باری (1378)، مردم، دولت‌ها، هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان، باری و ویورالی، دووبلد پاپ (1386)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علی‌رضا طیب. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان و دیگران (1386)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علی‌رضا طیب. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تاجیک، محمدرضا (1376)، مدخلی بر مفاهیم و رویکردهای امنیت ملی، مجموعه مقالات ارائه‌شده در همایش توسعه و امنیت عمومی، تهران: معاونت امنیتی و انتظامی وزارت کشور.
تریف، تری و دیگران (1383)، مطالعات امنیتی نوین، ترجمه علی‌رضا طیب و وحید بزرگی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جدیدی، احمد (1395)، پدافند غیرعامل؛ مدیریت بحران در عرصه تهدیدات دفاعی ـ امنیتی. فصلنامه مدیریت بحران، س هشتم، ش 28.
دهخدا، علی­اکبر (1373)، لغت­نامه، ج ششم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
عبداله­خانی، علی (1383)، نظریه‌های امنیت، ج 1، تهران: مؤسسه مطالعات راهبردی.
عبداله­خانی، علی (1383)، نظریه‌های امنیت، مقدمه­ای بر طرح­ریزی دکترین امنیت ملی، تهران: مؤسسه فرهنگی ابرار معاصر.
عبداله­خانی، علی (1385)، بررسی و نقد نظریه امنیتی‌ساختن، فصلنامه مطالعات راهبردی،             ش 33.
عبداله­خانی، علی (1386)، تهدیدات امنیت ملی شناخت و روش، تهران: مؤسسه فرهنگی ابرار معاصر.
عبداله­خانی، علی (1389)، فرهنگ استراتژیک، تهران: مؤسسه فرهنگی ابرار معاصر.
عبداله­خانی، علی (1386)، مبانی تروریسم‌شناسی، مؤسسه فرهنگی ابرار معاصر.
قائدی، محمدرضا (1382)، مؤلفه‌های نظری بحران، مجله راهبرد، ش 28.
کاستلز، امانوئل (1380)، عصر اطلاعات، قدرت و هویت، ج دوم، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
کاظمی، سیدعلی­اصغر (1389)، مدیریت بحران‌های بین­المللی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی: 15.
گروه مطالعاتی امنیت (1387)، تهدیدات قدرت ملی، شاخص‌ها و ابعاد، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
گروه مطالعاتی امنیت (1387)، نظریه امنیت جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
متقی، ابراهیم (1389)، گونه­شناسی تهدیدات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، س سوم، ش هشتم.
مرادیان، محسن (1388). تهدیدات، اصول و مبانی، تهران: انتشارات شهید صیاد شیرازی.
معاونت سیاسی نیروی مقاومت بسیج (بی‌تا)، گونه­شناسی بحران‌ها و راهبردهای آن. تهران: نیروی مقاومت بسیج.
معاونت سیاسی سپاه (1390). برآورد تهدیدات امنیت ملی و سازمان عقیدتی سیاسی، حوزه نمایندگی ولی فقیه در سپاه. تهران: حوزه نمایندگی ولی فقیه.
مکنزی، کنت (1382)، جنگ نامتقارن، ترجمه عبدالحمید حیدری و محمد تمنایی، تهران: دوره عالی جنگ سپاه.
هاشمی، سیدحمید (1390)، جنگ نرم در دنیای معاصر، دفتر مطالعات فرهنگی و برنامه­ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.