تحلیل شکاف راهبردی از سیاست‌های کلی امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

2 گروه کشف جرائم، دانشگاه جامع علوم انتظامی، تهران، ایران.

3 گروه حسابداری، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران.

چکیده

 در سال­های اخیر امنیت اقتصادی در صدر مطالبات رهبری و مردم از نظام قرار دارد. اگر چه سیاست­های کلی امنیت اقتصادی کشور از سرآغاز دهه 1390 در دستور کار قرار گرفته­اند، اما همواره پاشنه آشیل نظام بوده­اند، طوری که نظام دچار شکاف انتظارات فاحشی نسبت به سیاست­های کلی امنیت اقتصادی است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر انجام یک تحلیل شکاف راهبردی از سیاست‌های کلی امنیت اقتصادی کشور است تا بدین وسیله زمینه برای آسیب­شناسی و بهبود راهبردهای موجود به‌دست آید. پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی به روش تحلیل محتوا است که از منابع داده سه‌گانه (مثلث­سازی) شامل بیانات امام خمینی رحمه­الله علیه و مقام معظم رهبری مدظله­العالی، دیدگاه‌های مقامات رسمی نظام، و ایده­های صاحب­نظران اقتصادی و سیاسی کشور استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می­دهند که از سیاست­های پنج­گانه امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، ارتقای ارزش افزوده سرمایه‌گذاری بیش از سایر ابعاد مورد تأکید نظام قرار دارد و نقش بُعد مادر را برای چهار بُعد دیگر ایفاء می­نماید. همچنین، هر بُعد از سیاست­های مذکور از هفت راهبرد گسترده برخوردار است که یک چتر تاکتیکی اقتصادی، سیاسی، نظارتی و قضائی برای تحقق اهداف هر بُعد از سیاست­های کلی امنیت اقتصادی فراهم می­آورد. تحلیل شکاف راهبردی هسته­های کلیدی هر یک از راهبردهای مذکور را به‌صورت عمل­گرایانه به مفاهیمی قابل دستیابی تجزیه نموده و آنها را مورد آسیب‌شناسی قرار می­دهد و بدین وسیله چارچوبی برای سلب شکاف انتظارها و بهبود سازوکار حکمرانی به ارمغان می­آورد.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Strategic Gap Analysis of the General Policies of Economic Security in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Seyed Abolhassan Batooli 1
  • Gholamhossein Biabani 2
  • Mohammad Jandaghi Ghomi 3
1 Supreme National Defense University, Tehran, Iran.
2 Department of Crime Detection, Comprehensive University of Police Sciences, Tehran, Iran.
3 Faculty of Management and Accounting, College of Farabi, University of Tehran, Qom,, Iran
چکیده [English]

In recent years, economic security has taken the forefront in the demands of both the Supreme Leader and the people from the system. Although the general policies of the country's economic security have been on the agenda since the beginning of the 2010s, they have consistently been the system's Achilles' heel, to the extent that the system has faced a significant gap in expectations regarding the general policies of economic security. In this regard, the aim of the present research is to conduct a strategic gap analysis of the general policies of economic security in the country. This is intended to provide a foundation for diagnosis and improvement of the existing strategies. The present research is a qualitative study using content analysis method. It utilizes a triangulation of data sources, including statements made by Imam Khomeini (peace be upon him) and by the Supreme Leader, the perspectives of official authorities within the system, and the ideas of economic and political pundits in the country. The findings of this research indicate that among the five-fold policies of economic security in the Islamic Republic of Iran, enhancing the value-added of investments is emphasized by the system more than other dimensions and plays a pivotal role for the other four dimensions. Moreover, each dimension of the mentioned policies is equipped with seven comprehensive strategies, providing an economic, political, supervisory, and judicial tactical umbrella to achieve the goals of each dimension of the general policies of economic security. The strategic gap analysis actively breaks down the key nuclei of each of the mentioned strategies into achievable concepts, critically assesses them, and thereby provides a framework for closing the expectation gaps and improving the governance mechanisms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Security
  • Strategic Gap Analysis
  • General Policies of the System
  • Return Enhancement
  • Risk Mitigation

Smiley face

مراجع

امام خمینی رحمه الله علیه. (1401). صحیفه نور (جلد 11). تهران: سایت جامع امام خمینی رحمه الله علیه.
امام خامنه ای مدظله العالی. (1395, 06 03). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت. بازیابی از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی: https://khl.ink/f/34162
امام خامنه ای مدظله العالی. (1401, 01 23). بیانات در دیدار مسئولان نظام. بازیابی از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی: https://khl.ink/f/50037
امام خامنه ای مدظله العالی. (1402, 06 08). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت. بازیابی از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی: https://khl.ink/f/53710
اسماعیلی، حمیدرضا. (1401). اندیشه سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی. تهران: انتشارات ایران.
اسماعیلی، محسن، و طحان نظیف، هادی. (1387). تحلیل ماهیت نهاد سیاست‌‌های کلی نظام در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌نامه حقوق اسلامی, 9(2), 93-120.
باکی هاشمی، سیدمحمدمهدی، و طاهریان، محمد. (1401). واکاوی ابعاد تحریم‌های اقتصادی در راستای مدیریت آثار آن بر نظام سلامت به روش تحلیل مضمون. فصلنامه مدیریت و پژوهش­های دفاعی‌، 21(96)، 11-45.
پسران، ایوالیلا. (1400). مبارزه ایران برای استقلال اقتصادی. تهران: نشر نهادگرا.
تقدسی نژاد، عباس، سیف، الله مراد، و سیف، الله مراد. (1394). تأثیر تحریم خرید نفت ایران بر امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مدیریت و پژوهش های دفاعی، 13(76)، 1-32.
جهانیان, ناصر. (1394). مبانی اخلاقی امنیت اقتصادی. اقتصاد اسلامی، 13(52)، 5-32.
خنیفر، حسین؛ و مسلمی، ناهید. (1396). اصول و مبانی روش­های پژوهش کیفی: رویکردی نو و کاربردی (جلد 1). تهران: نگاه دانش.
سیف، الله مراد. (1389). مفهوم شناسی امنیت اقتصادی. فصلنامه آفاق امنیت، 3(9)، 7-35.
شورای قانون اساسی. (1368). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. بازیابی از مرکز پژوهش های مجلس: https://rc-demo.majlis.ir/fa/content/iran_constitution
صیادزاده، علی، فرجام‏ نیا، ایمان، حجاریان، عفیفه، و طاهری، بهمن. (1392). اثر کسری بودجه بر امنیت اقتصادی ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی، 16(60)، 91-124.
فاضلی، میرزا حسین. (1400). سازوکارهای فقه اسلامی در جهت تأمین امنیت اقتصادی. افق­های نو در فقه سیاسی، 9(1)، 77-94.
کعبی، عباس، و فتاحی زفرقندی، علی. (1395). سیاست‌های کلی نظام؛ راهکار ارتقای نظام قانونگذاری در نظام جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه دانش حقوق عمومی، 5(15)، 99-122.
مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1379، 12 20). سیاست‌های‌ کلی‌ «امنیت‌ اقتصادی‌». بازیابی از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی: https://khl.ink/f/29281
مؤمنی، فرشاد. (1394). اقتصاد سیاسی توسعه در ایران امروز. تهران: نقش و نگار.
ویسی، صالح، و امامیان، سهیل. (1399). تحلیل سناریوهای دفاع و توسعه پایدار اقتصادی کشور در شرایط تحریم، فصلنامه مدیریت و پژوهش­های دفاعی، 19(90)، 85-106.
Asquith, P., Gertner, R., & Scharfstein, D. (1994). Anatomy of financial distress: An examination of junk-bond issuers. The quarterly journal of economics, 109(3), 625-658.
Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. NursingPlus open, 2, 8-14.
Bianchi, F., Faccini, R., & Melosi, L. (2023). A Fiscal Theory of Persistent Inflation. The Quarterly Journal of Economics, qjad027, https://doi.org/10.1093/qje/qjad027
Chodorow-Reich, G. (2014). The employment effects of credit market disruptions: Firm-level evidence from the 2008–9 financial crisis. The Quarterly Journal of Economics, 129(1), 1-59.
Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Research Methods, Design, and Analysis (12 ed.). Essex: Pearson Education Limited.
Cortés, P., Pan, J., Reuben, E., Pilossoph, L., & Zafar, B. (2022). Gender Differences in Job Search and the Earnings Gap: Evidence from the Field and Lab. The Quarterly Journal of Economics, qjad017, https://doi.org/10.1093/qje/qjad017
Drisko, J., & Maschi, T. (2015). Content Analysis. Oxford University Press.
Dynan, K. E. (2009). Changing household financial opportunities and economic security. Journal of Economic Perspectives, 23(4), 49-68.
Grossman, G. M., & Helpman, E. (2021). Identity politics and trade policy. The Review of Economic Studies, 88(3), 1101-1126.
Hanratty, M. J., & Blank, R. M. (1992). Down and out in North America: Recent trends in poverty rates in the United States and Canada. The Quarterly Journal of Economics, 107(1), 233-254.
Kopczuk, W., Saez, E., & Song, J. (2010). Earnings inequality and mobility in the United States: evidence from social security data since 1937. The Quarterly Journal of Economics, 125(1), 91-128.
Loewenstein, G., O'Donoghue, T., & Rabin, M. (2003). Projection bias in predicting future utility. the Quarterly Journal of economics, 1209-1248.
Nishiyama, S., & Smetters, K. (2007). Does social security privatization produce efficiency gains?. The Quarterly Journal of Economics, 122(4), 1677-1719.
Powell, R. (2013). Monopolizing violence and consolidating power. The Quarterly Journal of Economics, 128(2), 807-859.
Veblen, T. (1899). The Preconceptions of Economic Science. The Quarterly Journal of Economics, 13(4), 396-426.
Zhang, Y., & Wildemuth, B. M. (2009). Qualitative analysis of content. USA: Libraries Unlimited Inc, 520.
مدیریت و پژوهش‌های دفاعی
دوره 22، شماره 102 - شماره پیاپی 4
زمستان 1402
بهمن 1402
صفحه 61-93

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 مرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 23 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 05 بهمن 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار